HOE SPOT EN FOTOGRAFEER JE HET NOORDERLICHT?
Het Noorderlicht aanschouwen. Het is de ultieme droom van menig reiziger die Lapland bezoekt. Wij waren bevoorrecht om dit sensationele natuurverschijnsel twee avonden te mogen aanschouwen. Groen en paars licht verlichtte de sterrenhemel en bezorgde ons overal kippenvel. Wat een geluksmoment! Maar wat is het Noorderlicht nou precies? En wat is de beste reistijd om het Noorderlicht in Lapland te kunnen zien? We leggen het je graag uit in dit artikel waarin we je alles vertellen wat je moet weten over het Noorderlicht. Inclusief tips over hoe je kijkkans kunt vergroten en noorderlicht fotografie tips. Met de juiste voorbereiding en camera instellingen kan iedereen dit prachtig vastleggen op beeld!
WAT IS HET NOORDERLICHT?
Het Noorderlicht, ook wel poollicht genoemd, is een natuurverschijnsel dat het best zichtbaar is op de Noord- en Zuidpool. Heel soms wordt het ook in Nederland waargenomen. Het poollicht vindt zijn oorsprong bij de zon waar elektrisch geladen deeltjes vrijkomen na een energie uitbarsting. Deze zonnedeeltjes worden met enorme snelheden de ruimte ingeslingerd. Soms belanden de deeltjes in het magnetisch veld van de aarde waar ze worden ze afgebogen naar de Noord- en Zuidpool omdat de aantrekkingskracht hier het grootst is.
Vervolgens treden de geladen deeltjes de atmosfeer binnen waar ze botsen met zuurstofatomen en stikstofmoleculen. Tijdens zo’n botsing worden lichtdeeltjes gegenereerd: het poollicht. De verschillende kleuren van het poollicht zijn afhankelijk van het soort molecuul of atoom waarmee de geladen deeltjes in botsing komen. In de buurt van de Zuidpool wordt er gesproken over het Zuiderlicht (Aurora Australis) en in de buurt van de Noordpool wordt gesproken over het Noorderlicht (Aurora Borealis).
WANNEER IS HET NOORDERLICHT ZICHTBAAR?
Noorderlicht activiteit kan het hele jaar door plaatsvinden, maar of je het ook kunt waarnemen hangt van verschillende factoren af. Middels een KP index met een schaal van 0 – 9 wordt de aanwezigheid van geomagnetische activiteit aangeduid. Op de KP index staat 0 voor zeer weinig activiteit en 9 voor zeer veel. Hoe meer en hoe sneller de elektrisch geladen deeltjes in de atmosfeer terecht komen, des te hoger de intensiteit van het Noorderlicht. Vanaf KP-index 2 à 3 is het Noorderlicht waar te nemen, vanaf 4 wordt het sterker.
Toch hoeft een KP-index van 3 niet te betekenen dat het poollicht daadwerkelijk zichtbaar is. De condities moeten namelijk gunstig zijn. Dit houdt in dat het donker en onbewolkt moet zijn. Ook de maanstand speelt een rol. Bij een lage intensiteit is het wenselijk als er geen volle maan de hemel staat. Deze zorgt er namelijk voor dat de hemel donkerblauw is in plaats van zwart. Als gevolg hiervan is er minder contrast tussen het noorderlicht en de achtergrond waar te nemen. Verder speelt de locatie waar je je bevindt een rol: hoe dichter je bij de Zuid- en Noordpool bent, des te groter de kans op waarnemen. Idealiter bevindt je je op een plek waar geen of nauwelijks kunstlicht aanwezig is.
WAT IS DE BESTE REISTIJD OM HET NOORDERLICHT IN LAPLAND TE ZIEN?
De wintermaanden, tussen november en februari, zijn een perfecte reisperiode om Lapland te bezoeken als je graag het Noorderlicht wil zien. Doordat de dagen tijdens deze periode kort zijn kan het noorderlicht vaker worden waargenomen. Toch kun je het mooiste noorderlicht ook zien in de maanden september en maart. Statistisch gezien zijn de dagen rond 22 september de beste dagen van het jaar om het noorderlicht te kunnen zien.
Ook maart is een goede maand omdat er in deze periode veel uitbarstingen van de zon zijn. Hierdoor is de kans op noorderlicht zien groot. Houd er wel rekening mee dat er in maart minder sneeuw op de bomen ligt waardoor je je minder in een winter wonderland waant. Het voordeel is wel dat de temperaturen in maart aangenamer zijn.
TIPS OM DE KIJKKANS OP NOORDERLICHT TE VERGROTEN
Het noorderlicht laat zich helaas niet plannen, maar met onderstaande tips vergroot je de kans op waarnemen als jij in Lapland bent.
#1. Download een Noorderlicht app. Tijdens onze vakantie raadpleegden wij de app ‘my Aurora Forecast’ (Apple store, Google Play). Deze fantastische app laat niet alleen de KP-index zien, maar ook de kans op waarneembaarheid van het Noorderlicht.
#2. Ga naar buiten! Geeft de app aan dat er noorderlicht activiteit aanwezig is in de avond en er is weinig tot geen bewolking dan wil je naar buiten gaan. Hoewel aurora apps een redelijk nauwkeurige voorspelling geven, laat het noorderlicht zich nooit exact plannen. Hoe snel het kan opkomen kan het ook weer verdwijnen. Soms is het de hele avond zichtbaar, soms maar enkele minuten. Dus kleed je warm aan, neem een thermosfles drinken + snacks mee, vergeet je camera niet en wacht geduldig af.
#3. Ga naar een plek met zo min mogelijk lichtvervuiling. Hoe donkerder de lucht, des te groter de kans dat je het Noorderlicht kunt waarnemen. Kunstmatig licht uit de stad of van een verlichte skipiste kunnen roet in het eten gooien. Daarom wil je naar een donkere plek, zoals bijvoorbeeld een open meer. In Finland zijn er gelukkig veel vuurhutten te vinden waar je gebruik van kunt maken. Ideaal om jezelf warm te houden!
LEESTIP: Wat trek je aan in Lapland? Uitgebreid kledingadvies + paklijst.
#4. Neem een (vooraf ingestelde) fotocamera mee! Waar je soms het noorderlicht nog niet met het blote oog kunt waarnemen, kan de fotocamera dit soms al wel. Dit komt omdat een fototoestel doorgaans meer licht kunnen vangen (wegens een lagere sluitertijd) dan het menselijk oog. Je doet er goed aan om thuis te oefenen met de camera instellingen zodat je dit niet meer in de kou hoeft te doen. Hieronder geven wij je noorderlicht fotografie tips.
NOORDERLICHT FOTOGRAFIE TIPS
Als het noorderlicht zich laat zien dan wil je daar optimaal van kunnen genieten. En hoe gaaf is het als je dit magische natuurverschijnsel voor eeuwig op beeld kunt vastleggen?! Gelukkig kan iedereen met de juiste camera en instellingen prachtige foto’s maken. Maar welke camera en instellingen heb je dan nodig om het noorderlicht te fotograferen? Wij leggen het hieronder voor je uit.
WAT JE NODIG HEBT OM HET NOORDERLICHT TE FOTOGRAFEREN
Het noorderlicht goed kunnen vastleggen begint met de juiste camera spullen. Welke dat zijn lees je hier.
CAMERA
Belangrijk is dat de camera die je wilt gebruiken een Manuele (M) stand heeft zodat je focus, sluitertijd, ISO en diafragma handmatig kunt instellen. Dit kan een spiegelreflex of systeemcamera zijn, hoewel sommige compactcamera’s en mobiele telefoons ook over deze functie beschikken. De beste optie voor noorderlicht fotografie is een full frame camera. Dit komt omdat deze camera’s over een veel grotere beeldsensor beschikken dan gangbare camera’s. Hierdoor heb je minder last van ruis (korrelig beeld) bij hoge lichtgevoeligheden.
TIP: Wij gebruiken de Sony Alpha a7 IV full frame systeemcamera voor al onze reisfoto’s. Dit is een dijk van een camera!
OBJECTIEF
Noorderlicht is niet statisch maar beweegt door de sterrenhemel. Daarom wil je een objectief, ook wel lens genoemd, die zoveel mogelijk van de sterrenhemel en iets van de omgeving op beeld kan vangen. Voor noorderlicht fotografie wordt een groothoeklens (10-24mm) aanbevolen, maar een 24-70mm volstaat ook. Een zoomlens is niet wenselijk omdat je dan maar een beperkt deel van de sterrenhemel kunt fotograferen. Ook een brandpuntafstand beneden de 10mm zal geen optimaal resultaat opleveren.
Voor het beste resultaat noorderlicht foto’s gebruik je bovendien een lichtsterke lens. De lichtsterkte van een lens wordt uitgedrukt met een f-getal in de naam, bijvoorbeeld16-35mm f/1.4 of f/3.5-5.6. Dit geeft aan wat de maximale opening van de lens is, ook wel diafragma genoemd. Hoe lager het f-getal (f/1.4), hoe groter de opening van de lens en dus hoe meer licht de sensor kan vangen. Daardoor zal een objectief met een laag f-getal beter presteren in het donker. En dat is precies wat je wil hebben bij noorderlicht fotografie. Helaas geldt dat hoe lager de diafragma waarde, hoe duurder de lens. Wij hebben onze noorderlicht foto’s met de Sony 16-35m f/2.8 G Master lens geschoten.
STATIEF / STABIELE ONDERGROND
Bij noorderlicht fotografie is het belangrijk dat je de camera stabiel kunt houden. Dit komt omdat je een langere sluitertijd moet gebruiken wil je het noorderlicht vast kunnen leggen. Schiet je foto’s uit de losse pols dan zullen de kleinste bewegingen resulteren in een onscherpe foto. Daarom is een statief noodzakelijk voor noorderlicht fotografie! Wij gebruiken een lichtgewicht en compact statief van Sirui. Heb je geen statief gebruik dan bijvoorbeeld een steen waarop je de camera kunt leggen.
AFSTANDSBEDIENING / ZELFONTSPANNER
Gebruik een afstandsbediening zodat je de camera niet aan hoeft te raken om een foto te maken. Moderne camera’s beschikken doorgaans over een mobiele app waarmee je de camera kunt bedienen. Anders kun je ook de zelfontspanner van de camera gebruiken zodat je kunt instellen dat de foto pas na 2 of 10 seconden wordt genomen. Deze functie is ook ideaal als je zelf op de foto wilt staan.
EXTRA BATTERIJ
Vanwege de kou lopen accu’s sneller leeg dan normaal. Met een extra batterij speel je op safe. Stop deze bij voorkeur in een binnenzak of op een andere plek dicht bij je lichaam zodat de batterij op temperatuur blijft.
GEHEUGENKAARTJES
Als het noorderlicht zich laat zien zul je oneindig veel foto’s willen maken. Neem dus genoeg geheugenkaartjes mee! Let erop dat de geheugenkaartjes over voldoende opslagruimte beschikken (minimaal 64 GB) en dat ze snel foto’s kunnen wegzetten. Dit is essentieel voor het maken van RAW foto’s en een timelapse.
TIP: Neem twee geheugenkaartjes mee zodat je altijd een back up hebt. Wij gebruiken de SanDisk Extreme Pro SD geheugenkaartjes.
OPTIONEEL: HOOFDLAMP, HANDSCHOENEN EN CAMERATAS
Met een hoofdlamp kun je indien nodig instellingen op de camera makkelijker aanpassen. Je kunt natuurlijk ook de zaklamp van je mobiele telefoon gebruiken. Het nadeel van kunstlicht is echter dat je ogen weer even moeten wennen aan het donker. Onderhandschoenen waarmee je de camera kunt bedienen zijn wel een dikke aanrader! Zo zijn je vingers namelijk een beetje beschermd tegen de kou.
Ook een cameratas is niet noodzakelijk, maar wel handig omdat je er alle cameraspullen in kunt meenemen naar locatie. Daarnaast gebruik je een cameratas om condensvorming op de lens te voorkomen. Condensvorming ontstaat als gevolg van extreme temperatuurwisseling als de camera na buiten te gebruikt mee naar binnen wordt genomen. Wanneer je de camera in een afgesloten cameratas mee naar binnen neemt kan deze langzaam op temperatuur komen. Wij zweren bij de Lowpro Alpine Flipside cameratas.
WAT ZIJN DE BESTE CAMERA INSTELLINGEN VOOR NOORDERLICHT FOTOGRAFIE?
Nu je weet welke spullen je nodig hebt voor knappe noorderlicht foto’s, duiken we dieper in de camera instellingen.
- Cameramodus: zet je camera op de M-stand (Manual) zodat je de diafragma, sluitertijd en ISO handmatig kunt instellen.
- Diafragma (Aperture): gebruik een zo laag mogelijk f-getal om zoveel mogelijk licht op de sensor te vangen. Met een diafragma van F1.4 tot F5.6 zit je doorgaans goed. Wil je zelf nog op foto staan dan is het belangrijk dat je het bereik vergroot en een diafragma van F5.6 gebruikt.
- Sluitertijd: met de sluitertijd bepaal je hoe lang er licht op je sensor valt. Hoe langer de sluitertijd, des te meer licht op de sensor. Voor het noorderlicht wil je een sluitertijd tussen de 10 en 20 seconden aanhouden, maar het is wel afhankelijk van de intensiteit van het noorderlicht. Is dit met het blote oog goed te zien dan kun je de sluitertijd bijvoorbeeld wat verkorten. Is het noorderlicht lastig te zien dan zul je de sluitertijd langer moeten open zetten. Een te lange sluitertijd (25+ seconden) kan echter resulteren in witter strepen op de foto door de sterren. Speel dus wat met je sluitertijd tot je tevreden bent.
- ISO: nadat je de diafragma en sluitertijd hebt ingesteld stel je de ISO waarde in. De ISO waarde bepaalt de lichtgevoeligheid van de lens. Probeer deze tussen de 200 en 1600 te houden. In de regel wil je deze zo laag mogelijk houden, want een hogere ISO waarde betekent meer ruis (korrels) op de foto.
- Scherpstellen: helaas zal de autofocus niet werken als het pikkedonker is. Daarom dien je de camera op Manual te zetten. Stel vervolgens scherp op een ster of object.
- Fotokwaliteit: schiet je foto’s in RAW formaat in plaats van JPG. Dit zal resulteren in foto’s met veel meer details en informatie die je beter kunt nabewerken.
Om te beginnen kun je de de sluitertijd op 15 seconden zetten en de ISO op 800. Zie je te weinig dan kun je de sluitertijd verlengen of de ISO omhoog zetten. Is het licht te fel op de foto dan kun je juist de sluitertijd verkorten of de ISO omlaag zetten. Onthoud: hoe langer de sluitertijd, hoe lager de ISO. Speel ook met de compositie om de foto spannender te maken. Zet bijvoorbeeld iets op de voorgrond, zoals een huisje of een persoon.
Wil je het noorderlicht vastleggen met een mobiele telefoon? Zorg er dan voor dat je deze zo stil mogelijk houdt. Helaas zul je niet dezelfde resultaten krijgen als met een goede camera, maar beter iets dan niets! Bij fel noorderlicht kun je ook proberen om het te filmen door een timelapse te maken.
KIJKTIP: VIDEO NOORDERLICHT FOTOGRAFEREN
In onderstaande video legt fotograaf José Chan helder uit hoe je het Noorderlicht kunt fotograferen.
MEER LAPLAND BLOGS
– Vakantie Lapland winter: dit moet je vooraf weten + tips
– Paklijst Lapland: kledingadvies + checklist
– Lapland activiteiten: 11x must do tijdens jouw vakantie
Dit blog bevat Affiliate Links. Lees er meer over in onze disclaimer.